Jak techniki oddechowe jogi wpływają na nasz organizm? Aby prawidłowo funkcjonować i wytwarzać energię, potrzebujemy krwi bogatej w tlen. Według współczesnych badań praktyki oddechowe jogi maksymalizują wchłanianie tlenu i wpływają korzystnie na funkcjonowanie naszego ciała i stan umysłu.
Poprawa funkcji organizmu
Utrzymanie właściwej równowagi dwutlenku węgla (CO2) w organizmie jest niezbędne dla ważnych procesów zachodzących w naszym ciele. Brak takiej równowagi może wpływać negatywnie na ciśnienie krwi, tętno, drogi oddechowe, poziom energii, układ nerwowy, a także naszą zdolność do relaksu i skupienia.
Podczas praktyk oddechowych jogi koncentrujemy się m.in. na: (1) spowolnieniu oddechu; (2) oddychaniu przez nos zamiast oddychaniu przez usta; (3) wydłużeniu wydechu w porównaniu z wdechem. Dzięki temu nasz organizm przystosowuje się do wchłaniania i przetwarzania wyższych poziomów CO2 we krwi. Im wyższa tolerancja organizmu na CO2, tym więcej tlenu można uwolnić. Rezultatem jest zwiększony przepływ krwi i lepsze dotlenienie serca i mózgu.
Proces ten nazywany jest efektem Bohra. Jest on bardzo ważny dla optymalnych funkcji organizmu. Powoduje, że mięśnie i tkanki uwalniają więcej tlenu, gdy wzrasta poziom CO2. Pomaga to w dostarczaniu tlenu do tkanek, gdzie jest on najbardziej potrzebny podczas procesów metabolicznych.
Lepsza absorbcja tlenu
Kiedy organizm nie otrzymuje wystarczającej ilości świeżego powietrza, może wejść w stan depresji oddechowej zwanej hipowentylacją. Oznacza to, że w organizmie występuje niezdrowa równowaga dwutlenku węgla. Hipowentylacja może prowadzić do stanu zwanego niedotlenieniem, w którym określone części ciała nie otrzymują wystarczającej ilości tlenu.
Niektóre techniki oddechowe jogi powodują stan nazywany „przejściowym niedotlenieniem”, podczas którego występują okresy niższego niż normalnie poziomu tlenu i nieco wyższego niż normalny poziomu CO2 we krwi. Przynosi to wiele korzyści. Takie krótkie i kontrolowane niedotlenienie zwiększa poziom hemoglobiny oraz może indukować tlenek azotu, który pełni różne role w tkankach, np. zapobiega uszkodzeniom oksydacyjnym. Wykazano także, że takie krótkie i kontrolowane niedotlenienie poprawia pamięć, zmniejsza stany zapalne, obniża poziom cholesterolu i ciśnienia krwi oraz wzmacnia układ odpornościowy.
Redukcja stresu
Techniki oddechowe jogi korzystnie wpływają również na nasze samopoczucie psychiczne. Badania pokazują, że zarówno powolne, jak i szybkie techniki oddychania mogą zmniejszyć odczuwany stres.
Niektóre techniki oddechowe, stymulują nerw błędny, ważny w regulacji przywspółczulnego układu nerwowego. Kiedy aktywowany jest przywspółczulny układ nerwowy, uruchamia się tryb organizmu towarzyszący odpoczynkowi i trawieniu, co skutkuje wolniejszym biciem serca, rozluźnieniem mięśni i poczuciem spokoju.
Dodatkowo rytmiczny i kontrolowany charakter wdech i wydech podczas praktyk oddechowych jogi stymuluje uważność i świadomość chwili obecnej, odwracając uwagę od czynników stresogennych i promując poczucie wewnętrznego spokoju i wyciszenia. Według badań niektóre praktyki oddechowe (np. bhrāmarī) mogą mieć także pozytywny wpływ na osoby cierpiące na stany lękowe, depresję i bezsenność.
Poprawa funkcji oddechowych
Regularnie i prawidłowo wykonywane techniki oddechowe jogi korzystnie wpływają na funkcje oddechowe. W jednym z badań naukowcy przeprowadzili 8-tygodniowy program dla osób w średnim wieku, które wcześniej były nieaktywne, ale zdrowe. Wyniki wykazały poprawę zarówno funkcji oddechowych, jak i fizycznych. Stosowane techniki oddechowe pomogły również zwiększyć siłę i elastyczność mięśni biorących udział podczas wdechu. Co więcej, ćwiczenia oddechowe skupiające się na wydechu wzmacniają napięcie nerwu błędnego, promując spokój i pomagając praktykującym lepiej radzić sobie np. z atakami astmy.
Spowolnienie starzenia się
Naukowcy w pewnym stopniu potwierdzają, że praktyka jogi, w tym także techniki oddechowe mogą pozytywnie wpływać na starzenie się komórek. Jednym z analizowanych markerów są reaktywne formy tlenu (ROS): substancje, które odgrywają ważną rolę w funkcjonowaniu komórek, ich śmierci i różnicowaniu się. Badania pokazują, że niektóre pozycje jogi i ćwiczenia oddechowe jogi mogą zmniejszyć szkodliwe gromadzenie się ROS i zapobiec uszkodzeniom powodowanym przez stres oksydacyjny. W innym badaniu rozważano rolę telomerów w procesie starzenia, które są złożonymi strukturami na końcu chromosomu. Według tego badania, praktyka jogi i medytacji, a także praktyka oddechowa, może wydłużyć te struktury, pomagając w utrzymaniu integralności genomu oraz poprawiając ogólny stan zdrowia i samopoczucia.